Από τον Βασίλη Σταρακά, παλαίμαχο ποδοσφαιριστή του Παναιτωλικού.
Κάθε χρόνο τέτοια εποχή και όσο ο μήνας Νοέμβρης βαδίζει προς το τέλος του στο μυαλό μου στριφογυρίζει πιο έντονα το τραγικότερο γεγονός που έχω ζήσει. (Το ίδιο με μένα βίωσαν και αρκετοί παλαίμαχοι). Ξεφυλλίζοντας το ημερολόγιο που όλοι κουβαλάμε μέσα μας ( Μνήμες ) στέκομαι με ευλάβεια, πόνο αλλά και οργή για το άδικο που συνέβη το απόγευμα της Τετάρτης 25ης Νοεμβρίου 1981 το οποίο συγκλόνισε το πανελλήνιο ποδοσφαιρόφιλους και μη.
Αναμνηστική φωτογραφία προ του αγώνα των Παλαίμαχων του Παναιτωλικού που αναφέρεται στο παρόν κείμενο. Από αριστερά όρθιοι: ΑΝΤΡΕΑΣ ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ, Δ. Μπάκας, Σκαμπαρδώνης, Μήτσου (Μόλις διακρίνεται), Ζαρκαβέλης, Ντόκας, Σταρακάς, Μπισδούνης, Μπάκας Ε., Μπαρχαμπάς. Καθήμενοι από αριστερά: Γεντέκης, Κουτσογιάννης, Τσάμης, Ευθυμίου, Δενδρινός, Τασούλης, Ντέμος.
Το μεσημέρι της μέρας αυτής, τα μέλη του νεοσύστατου συλλόγου παλαιμάχων του ΠΑΝΑΙΤΩΛΙΚΟΥ μας ταξιδέψαμε με πούλμαν στην Πάτρα για μια ποδοσφαιρική συνάντηση με τους παλαιμάχους της μικτής Πατρών. Οι εισπράξεις του αγώνα υπέρ Πατρινού βιοπαλαιστή που ο γιος του αντιμετώπιζε σοβαρό πρόβλημα υγείας και έπρεπε να μεταβεί στο εξωτερικό. Πάντα πιστοί εμείς οι παλαίμαχοι στις αξίες που μας έμαθε ο ένδοξος φιλεκπαιδευτικός μας σύλλογος. Ο χρόνος του ταξιδιού αποδείχθηκε πολύ λίγος γιατί στο πούλμαν ξαναζωντάνεψαν ντουέτα και χορωδίες από αλλοτινές ανέμελες εποχές. Δημιουργήσαμε μια φανταστική « νεανική » – ως προς το κέφι πάντα – ατμόσφαιρα αφού δεν έλειψαν και τα ανέκδοτα και τα πειράγματα μεταξύ μας. Μια ατμόσφαιρα ΓΑΜΟΥ μπορείς να πεις. Στο φέρρυ μερικοί θυμήθηκαν κάποια εφιαλτικά χειμωνιάτικα περάσματα από και προς το Ρίο – Αντίρριο και κουτσομπολέψαμε κάποιους για τα τάματα που κάνανε.
Όρθιοι από αριστερά: Σταμούλης, Ντόκας, Σκαμπαρδώνης, Μπάθας, Σταρακάς, Αντρέας γιαννόπουλος.
Καθήμενοι από αριστερά: Κουτσογιάννης, Ταλαμάγκας, Καλαμίδας, Ράπτης, Παπαμέτης.
Φτάνοντας στο γήπεδο της Αγυάς, έδρα της Παναχαϊκής, συναντήσαμε θερμή υποδοχή από τα «παιδιά» της μικτής Πατρών. Οι Παλαίμαχοι της Παναχαϊκής, που ο σύλλογός τους υπήρξε «Κράτος εν Κράτει» στα ποδοσφαιρικά πράγματα της πόλης, είχαν τον πρώτο λόγο στην υποδοχή και γενικότερα στην όλη εκδήλωση.
Η Παναχαϊκή σαν εκπρόσωπος της μεγαλοαστικής τάξης είχε μεγάλη οικονομική άνεση και δελέαζε τους καλούς παίκτες των άλλων ομάδων της πόλης και γρήγορα έγινε κυρίαρχος του Πατρινού ποδοσφαίρου. Η ανθοδέσμη του Ολυμπιακού Πατρών με τα κόκκινα και λευκά τριαντάφυλλα θύμισε τις παλιές περιόδους που τα πολιτικά άφηναν παντού το αποτύπωμά τους και η προσφυγική ομάδα του Ολυμπιακού είχε πολύ μεγάλη απήχηση στα λαϊκά στρώματα. Την ίδια όμως θερμή υποδοχή είχαμε και από την μεγάλη παρέα των παλαίμαχων της ιστορικής Θύελλας που – τότε – ήταν αντίθετη με τις αριστερές πεποιθήσεις του Ολυμπιακού. (Αυτά είναι γραμμένα στο βιβλίο του Τάσου Σταθόπουλου: 120 χρόνια Αχαϊκό ποδόσφαιρο). Φυσικά δεν υπήρξε μεταξύ μας καμιά πολιτική συζήτηση.
Από τους παλιούς Πατρινούς παρόντες παλαίμαχους αναφέρω κάποιους που θυμάμαι: Τσαγκαρουσιάνος – Ζαφειρόπουλος – Κλαουδάτος – Λεγάτος – Αντωνάτος – Σπίνος – Λαμπρόπουλος – Δρόσος – Πατρώνης – Γιαννιώτης – Πεφάνης. Η πρώτη επαφή που είχε ο αρχηγός της αποστολής μας Βασίλης Μήτσου ήταν να πάρει για την ενίσχυση του σκοπού που είχε ο αγώνας δύο μπλοκ εισιτηρίων με χρήματα από ρεφενέ όλων μας. Αρνήθηκαν οι Πατρινοί ότι μας βάζουν σε έξοδα, αλλά τελικά υποχώρησαν.
Αμέσως χωριστήκαμε σε «πηγαδάκια» ανάλογα βέβαια με την ηλικία και τις γνωριμίες. Το δικό μας πηγαδάκι σαν πιο νέοι με πρόσφατες αναμνήσεις – συναισθήματα – εικόνες αποτελούταν από τους Ντόκα – Κουτσογιάννη – Μήτσο Μπάθα – Τσάμη – Παππά – Δενδρινό – Τσαμπά – Καλύβα και από τους γηπεδούχους Δαβουρλής – Στραβοπόδης – Σπετζόπουλος – Ρήγας – Καπανδρίτης – Μιχαλόπουλος – Λεβεντάκος.
Ξεπεράσαμε με γέλια κάποιες παρεξηγήσεις που κατά διαστήματα είχαμε στον αγωνιστικό χώρο και συμφωνήσαμε ότι οι εντάσεις εκείνες προκαλούταν από το πάθος για τη νίκη, όχι για κάποια υλικά αγαθά αλλά για να δώσουμε τη χαρά της νίκης σε αυτό το ποτάμι του κόσμου που ακολουθούσε και τις δύο ομάδες. Εκτός αυτού, ένας αγώνας Παναιτωλικού – Παναχαϊκής ή αντίστροφα ήταν ένα γεγονός για τη Δυτική Ελλάδα και την Πελοπόννησο. Συμφωνήσαμε ακόμη ότι πριν το αγώνα υπήρχε άγχος από την πίεση του κόσμου, που όλη την εβδομάδα δεν ζητούσε άλλο αποτέλεσμα παρά μόνο νίκη. Επίσης μεγάλο άγχος υπήρχε και για την ατομική μας απόδοση καθώς σκεφτόμασταν την κριτική της εξέδρας.
Είπαμε θυμάμαι στην παρέα των παλαίμαχων της Παναχαϊκής ότι.. ζηλέψαμε την τεράστια επιτυχία τους τη σεζόν 1973 – 74 που κατάφεραν να αγωνιστούν στο κύπελλο ΟΥΕΦΑ. Αναπόφευκτα το γήπεδο αυτό φέρνει στο νου μνήμες και για αυτό αφιερώσαμε με τους συναδέλφους της Παναχαϊκής αρκετή ώρα σε διάφορα περιστατικά όπως στη «σφαγή» του Παναιτωλικού και την ήττα με 1-0 από τον διαιτητή στον μεταξύ μας αγώνα στην Πάτρα της 31/12/1967. Το γκολ είχε σημειώσει ο Ρήγας στο 90’ από εμφανή θέση οφ σαιντ τουλάχιστον 5-6 μέτρα, παράβαση που θα σφύριζε και ο Πατρινός προπονητής. Πρώτη φορά είχαμε ζήσει τέτοια αδικία.
Μετά τη συζήτηση ζωντάνεψαν σκηνές από το παρελθόν όπου ο καθένας μας κάτι είχε να συμπληρώσει για τις σκηνές Ρωμαϊκής αρένας που μετατράπηκε ο αγωνιστικός χώρος με τη λήξη του αγώνα.(Αναλυτικά ο αγώνας αυτός αργότερα). Βλέπαμε με τα μάτια της φαντασίας τον Νίκο Κουτσογιάννη να παλεύει με 5-6 της αστυνομίας πόλεων οι οποίοι τελικά σιδηροδέσμιο τον πέταξαν μέσα σε μια κλούβα η οποία αναχώρησε για… το στρατοδικείο της Τρίπολης. (μην ξεχνάμε ότι η δικτατορία έκλεινε τότε οκτώ μήνες). Πιο κει βλέπουμε κάποιον που τον χτυπούσαν οι ΕΣΑτζήδες με γκλομπ, γιατί είχε χυμήξει πάνω στον επόπτη. Ήταν ο φαντάρος Μήτσος Μπάθας που τον πήραν σηκωτό για το πειθαρχείο του ΚΕΤΕΣ.
Ο Κώστας Δαβουρλής μου θύμισε το τρέξιμο που κάναμε εκείνη τη νύχτα οι δυο μας από κρατητήριο σε κρατητήριο για να βρούμε τον «Λαλα», έτσι τον φώναζε τον φίλο του Θεόφιλο Ντόκα ο οποίος ήταν κρατούμενος γιατί χτύπησε τον διοικητή της αστυνομίας πόλεων.
«Να κάνετε ένσταση», μας είπε γελώντας ο Βασίλης Στραβοπόδης, θα σας υποστηρίξει και ο Θέμης – Ρήγας – που ήταν τουλάχιστον 7 μέτρα μπροστά από τους αμυντικούς σας όταν δέχτηκε την μπάλα και σκόραρε.
Κουτσογιάννης και Ντόκας ήταν ο φανερός πόθος της Παναχαϊκής οικογένειας αλλά στα εφτά χρόνια της δικτατορίας απαγορεύονταν οι μεταγραφές. Από τους μεγαλύτερους σε ηλικία παλαιμάχους ακολούθησαν την αποστολή αυτή: ο Μήτσου – Παπαδόπουλος ή Γάλλος – Μπάθας Τάκης – Ζαρκαβέλης – Μπάκας Δημ – Κουτσογιάννης – Νικολάου – Καλύβας – Δούκας – Δρόσος – Παναγόπουλος – Τεμεκονίδης – Μπαρχαμπάς – Μπισδούνης – Ρόκος – Γεντέκης και Ανδρέας Γιαννόπουλος. Από τη νεότερη γενιά: Ντόκας – Μπάθας Μήτσος – Ντέμος – Ευθυμίου – Σκαμπαρδώνης – Δενδρινός – Καβάγιας – Λαυράνος – Τσάμης – Παππάς – Τσαμπάς – Ταλαμάγκας.
24-1-1971 Παναχαϊκή-Παναιτωλικός 1-1. Ο Ντόκας μπλοκάρει τη μπάλα προ του εφορμούντος Θέμη Ρήγα.
Κόσμος αρκετός στο γήπεδο αφού πάντα ο Παναιτωλικός ήταν ομάδα «κράχτης» για τους πατρινούς φιλάθλους. Με την είσοδό μας στον αγωνιστικό χώρο είχαμε θερμή υποδοχή. Στο κέντρο του γηπέδου βγάλαμε και την καθιερωμένη αναμνηστική φωτογραφία. Ο αγώνας αρχίζει. Κοιλίτσες, φαλάκρες ή άσπρα μαλλιά, χαλαρωμένοι μυς, βαριές ανάσες από τους παίκτες και των δύο ομάδων. ( Παρελθόν τα πλούσια μαύρα μαλλιά, η αθλητική λεβέντικη κορμοστασιά της νιότης, η ταχύτητα των κινήσεων. Αμείλικτος ο πανδαμάτωρ χρόνος). Κάποιοι από αυτούς τους παίχτες είναι θρύλοι για τους φιλάθλους της ομάδας τους. Πολλές αλλαγές κατά τη διάρκεια του αγώνα ώστε να δοθεί η ευκαιρία σε όσο το δυνατόν περισσότερους παλαιμάχους να έχουν τη χαρά της συμμετοχής αφού στόχος μας δεν είναι η νίκη αλλά η έκφραση ανθρωπιάς και αλληλεγγύης. Όπως προανέφερα τα μαθήματα για τη ζωή που μας δίδαξε από τη μικρή μας ακόμη ηλικία ο σύλλογος μας, ο Παναιτωλικός, εμείς τα έχουμε κάνει κτήμα μας και συνεχίζουμε ακόμη.
Έχουμε φτάσει σχεδόν στο τέλος του αγώνα. Υπολείπονται 4-5 λεπτά. Ο Παναιτωλικός κερδίζει με σκορ 3-2. Οι επίσημοι μόλις έχουν κατέβει από την κερκίδα και είναι μαζεμένοι γύρω από ένα τραπεζάκι τοποθετημένο στο ταρτάν του γηπέδου όπου επάνω υπάρχει ένα κύπελλο το οποίο θα απονείμουν στο νικητή. Επικεφαλής τους είναι ο Δήμαρχος Πατρέων ΑΝΝΙΝΟΣ. Αυτά τα τελευταία λεπτά οι Πατρινοί μας έχουν κλείσει στην περιοχή μας. Τα δίνουν όλα για την ισοφάριση την οποία με υπερένταση αποσόβησε δυο φορές ο Ανδρέας Γιαννόπουλος που πήρε το χειροκρότημα όλων μας. Η μπάλα τώρα μεταφέρθηκε στην αντίπαλο περιοχή και ο Αντρέας που ήταν δίπλα μου και ως φαίνεται σίγουρος για τη νίκη μας απευθύνεται με εκείνη τη βροντώδη φωνή του στον Δήμαρχο με τα εξής λόγια: «Κύριε Άννινε σε δύο λεπτά έρχομαι να πάρω το κύπελλο». Μόλις τελείωσε τα λόγια του τον βλέπω να καταρρέει χωρίς λόγο. Του δίνω το χέρι να σηκωθεί. Υπέθεσα ότι γλίστρησε και έπεσε επειδή το χόρτο ήταν βρεγμένο από μια ψιχάλα που προηγήθηκε. Καμία ανταπόκριση όμως από τον Ανδρέα! Καταφθάνουν ταχύτατα οι παρευρισκόμενοι τραυματιοφορείς με το νοσοκομειακό «Άγιος Ανδρέας» – τι σύμπτωση το όνομα! – στο οποίο τον επιβιβάζουν ξαπλωμένο στο φορείο χωρίς αισθήσεις και φεύγουν ιλιγγιωδώς για το νοσοκομείο. Ο αγώνας φυσικά διακόπτεται. Αρκετοί φίλαθλοι ανησύχησαν και από ενδιαφέρον σπεύδουν για το νοσοκομείο. Ντυθήκαμε και εμείς βιαστικά και πάμε προς συνάντησή του.
Φωτογραφία 1968. Από δεξιά: Καρποδίνης (προπονητής), Σταρακάς, Ανδρέας Γιαννόπουλος, Ντόκοας, Κουτσογιάννης, Σκαμπαρδώνης, Ζαρκαβέλης, Μπάθας, Ντέμος, Ράπτης, Σεϊτανίδης, Παπαμέτης
Στο δρόμο συζητούσαμε πόσο σοβαρή μπορεί να είναι η κατάστασή του και εάν το «πέσιμο» προήλθε από λιποθυμία ή διάσειση ή κάτι άλλο. Κάναμε και προβλέψεις εάν θα διανυκτερεύσει στο νοσοκομείο ή όχι. Γερό σκαρί ο Ανδρέας έλεγε μια άλλη ηρωική μορφή του Παναιτωλικού μας, ο Γιώργος Δούκας, να δείτε που θα έρθει μαζί μας. Φτάνοντας στο προαύλιο του νοσοκομείου πένθιμη ατμόσφαιρα από τα «πηγαδάκια» που δημιούργησαν το προσωπικό, οι φίλαθλοι που ακολούθησαν το νοσοκομειακό και διάφοροι επισκέπτες αφού το τραγικό γεγονός εξαπλώθηκε αστραπιαία στην κοινωνία της Πάτρας. Εμείς ξεσπάμε σε θρήνους. Μας φάνηκε απίστευτη η γνωμάτευση των γιατρών που ένας υγιέστατος νέος άνθρωπος έπεσε θύμα «Ανακοπής καρδιάς από υπερβολική κόπωση». Στιγμές – στιγμές μας φαίνεται ότι είναι ψέμα. Βιώνουμε μια ανείπωτη τραγωδία. Την προσεχή Δευτέρα 30 Νοεμβρίου ο Ανδρέας θα γιόρταζε την ονομαστική του εορτή γι αυτό δεν ακολούθησε η αγαπημένη του σύζυγός Τουτούλα αφού είχε ετοιμασίες για το τραπέζι που κάθε χρόνο μας έκανε.
Ποιος όμως ήταν ο Αγρινιώτης Ανδρέας Γιαννόπουλος – στους νέους απευθύνομαι – που τίμησε το σύλλογό μας με την πλούσια αγωνιστική του προσφορά για πάνω από 10 χρόνια; Ποιος ήταν ο Ανδρέας που φορώντας την κίτρινη φανέλα κόπηκε βίαια στα 44 του χρόνια το νήμα της ζωής του υπηρετώντας υψηλά ιδανικά που πίστευε και πάλευε γι αυτά από παιδί;
Γεννήθηκε το 1937. Το πατρικό του σπίτι ήταν κοντά στην εκκλησία της Αγίας Τριάδας. Ο πατέρας του Κώστας διατηρούσε καφενείο – ουζερί (ιστορικό) στο πρώτο στενό αριστερά ανεβαίνοντας την Παπαστράτου, όπου για λίγα χρόνια ασχολήθηκε και ο Ανδρέας. Το όνομα της μητέρας του ήταν Ελένη. Παντρεμένος με την Κωνσταντούλα – Τουτούλα – Γκίκα (αδελφή του συμπαίκτη του Λάμπρου Γκίκα) απέκτησαν δύο παιδιά. Τον Κωστή – αναδεχτός του Νίκου Κουτσογιάννη – σήμερα γιατρός στην Κύπρο και την Ελένη στέλεχος τραπέζης. Βαθιά πολιτικοποιημένο άτομο ο Ανδρέας κατασταλαγμένος από νωρίς στους κόλπους της εργατικής τάξης. Οπαδός της ανυπακοής της αντίστασης και εχθρός της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο. Είχε μεγάλη εγκυκλοπαιδική μόρφωση. Γελαστός, αυθόρμητος, δυνατά αιχμηρός στα λόγια, ψηλός, με άριστες αναλογίες, πολύ ωραίος στην εμφάνιση και με πηγαίο χιούμορ.
Στα γυμνασιακά του χρόνια βασικός παίκτης του μπάσκετ με την ομάδα της Γ.Ε.Α. Η φήμη όμως του Παναιτωλικού τον μαγνήτισε και 19 χρονών μεταπήδησε στο ποδόσφαιρο. Ο Ανδρέας δεν ήταν το ταλέντο που με την μπάλα στα πόδια δημιουργούσε και με περίτεχνες φιγούρες ξεσήκωνε την εξέδρα. Ήταν ένας πειθαρχημένος ποδοσφαιριστής που αγαπούσε το ποδόσφαιρο, δούλευε πολύ σκληρά για να προσφέρει όσο το δυνατόν περισσότερα στον Παναιτωλικό που τον αγαπούσε με πάθος. Ένας χαλκέντερος κεντρικός αμυντικός κυρίαρχος στη μικρή και μεγάλη του περιοχή και φοβερός στο «κεφάλι». είχε ψυχή, πίστη στον εαυτό του και ατελείωτο κουράγιο. Ένας παίκτης που δεν ήξερε τι θα πει φόβος ειδικά στα εκτός έδρας παιγνίδια και ποτέ του δεν είπε «παραδίνομαι». Παίχτη σαν τον Ανδρέα κάθε προπονητής θέλει να έχει στην ομάδα του γιατί κάποια ταλέντα στο ποδόσφαιρο μπορούν να κερδίσουν έναν αγώνα μόνοι τους, δηλαδή μια μάχη, παίχτες όμως με τα δικά του προσόντα κερδίζουν τον πόλεμο.
Στα τελευταία του χρόνια άνοιξε Γκαλερί επί της Δημοτσελίου – Δίπλα από εκεί που ήταν το ζαχαροπλαστείο Ζήνα – όπου μεταπωλούσε πίνακες αλλά και ο ίδιος ζωγράφιζε ερασιτεχνικά. Οι παλαίμαχοι και ο Παναιτωλικός διοργάνωσαν λαμπρές εκδηλώσεις στη μνήμη του Ανδρέα. Η σημερινή ΠΑΕ διοργάνωσε και αυτή με κάθε μεγαλοπρέπεια διάφορες εκδηλώσεις, όπως η ονομασία της θύρας 2 του γηπέδου μας που φέρει το όνομά του. Παρόλο που πέρασαν 42 χρόνια από τον «αναγκαστικό αποχωρισμό του» κρατάω ζωντανή την τελευταία και τόσο ωραία εικόνα του! Όρθιος, να συνομιλεί με τον Δήμαρχο, με εκείνο το αγέρωχο ύφος, να τον πλημμυρίζει η υπερηφάνεια που ντυμένος στα κίτρινα και μπλε με τον Τίτορμο στο στήθος, εκτελούσε μια αξιόλογη ανθρωπιστική αποστολή που κάθε άνθρωπος – έτσι πίστευε – πρέπει να επιδεικνύει την αλληλεγγύη του στον συνάνθρωπό του. Μέχρι εκεί θέλω να θυμάμαι. Δεν θέλω να τον θυμάμαι όταν «έπεσε»! Άλλωστε αμέσως μετά ένα μαύρο πέπλο μας έκρυψε το φώς. Το βράδυ επιστρέψαμε βουτηγμένοι στο πένθος για το νεκρό ΑΔΕΡΦΟ ΜΑΣ.
Από γάμο σε κηδεία
Ανδρέα μας λείπεις
Βασίλης Σταρακάς
Παλαίμαχος ποδοσφαιριστής Παναιτωλικού